Ұлтан оқиғасы (Соқпақбаев)
Өте қысқа мазмұны
Қаладағы студенттер жатақханасы, жаңа жыл кеші. Институт студенті Сәрсебек ауылдасы Фатимамен кездесуге шақырылды.
Фатима кездесу туралы ұсыныс айтқанда, Сәрсебек қуана келісті. Ол әдетінен тыс ақ көйлек, галстук алды, киімін тазалап дайындығын пысықтады. Дайындалу кезінде туфлиінің ұлтаны ажырап, оны жөндей алмады. Жөндеуге жер таба алмай қиналды. Амалсыз жолға шыққан ол, туфлиіне алаңдап троллейбустан уақытында түсе алмай қалды. Түскенде ұлтаны мүлде ажырап қалды.
Кездесуге асыққан Сәрсебек аялдамадағы скамейкада жатқан мастың аяқ киімін ауыстырып алуға әрекеттенді. Бірақ мастың достары оны алып кетті де, Сәрсебек екі түрлі түсті аяқ киіммен қалды.
Анау әне университет үйі. Бұл арада оның шатыры, жоғарғы этаждың терезелері көрінеді. Би музыкасының шылқыған әсерлі үні естіледі. Қайран Фатима, есік алдына шығып тосып тұр ма екенсің?
Ақыры Сәрсебек кездесуге де бара алмай, жатақханаға ұялып оралды. Кейін мастың бір аяқ киімін іздеп бір жігіт келіп, бәрін күлкіге батырды.
Толық мазмұндама
Тарауларға бөлу шартты түрде жасалған.
Сәрсебектің жаңа жылға дайындығы
Сәрсебек жатақханаға күлімсіреген жүзбен кіріп келді. Оның шырайында бұрын-соңды болмаған көңілділік байқалды. Ол магазиннен жап-жаңа аппақ ақ жейде және сұр шұбар галстук сатып әкелген еді. Жолдастары таңданысып, оған назар аударды, себебі Сәрсебек бұрын ақ көйлек пен галстукты ұнатпайтын.
Қашанда қоңыр жүріп, қоңыр тұратын, оқудан өзге ештемені білмейтін осы Сәрсебек енді міне, аяқ астынан құбылып шыға келіпті. Бұрынғы көзқарастарынан айнып, ақ жейде, галстук сатып әкеліп отыр.
Фатиманың кездесуге шақыруы
Сәрсебектің мінезіндегі өзгерістің себебі Фатима еді. Ол университеттің химфакультетінде оқитын, Сәрсебектің жерлесі болатын. Екеуі бір колхоздан шыққан, бір мектепте оқыған. Фатима Сәрсебектің бала күнінен бері жүрегінің түбінде сақтаған құпиясы еді, бірақ ол қызға ешқашан сезімін білдірмеген.
Сол Фатима Сәрсебектің бала күнінен бері қарай жүрегінің түбінде сақтаған, жан адамға, сездірместен, аяулы асыл құпиясы еді. Бірақ ләм мим деп Сәрсебек оған лебіз білдіріп көрген емес.
Сол күні Сәрсебек көшеде Фатимаға кездесіп қалды. Қыз оны жаңа жылдық кешке шақырды. Фатима университеттің алдынан тура сағат тоғызда күтетінін айтты. Қуанышты Сәрсебек дереу магазинге жүгіріп, жаңа киімдер сатып алды.
Туфлидің ұлтаны жыртылып қалуы
Сәрсебек костюмін үтіктеп, жуынып, киіне бастады. Айнаға қараған ол өзінің ақ көйлек пен галстукпен жақсы көрінетінін байқады. Сағат сегіз жарым болған кезде, ол аяқ киімін тазалау үшін етік майы мен щетканы алып, жуынатын бөлмеге барды. Бірақ туфлиінің тұмсығы жыртылып, ұлтаны ашылып қалғанын көрді.
Мәссаған безгелдек! Сәрсебек еңкіштелген қалпы сілейіп тұрды да қалды. Екі көзі бәтеңкенің тұмсығында. Туфлидің тұмсығы өлген балық тәрізденіп ырсиып аузын ашып тұрғанын көрді.
Сәрсебек қатты сасып қалды. Ауыстырып киетін басқа аяқ киімі жоқ еді. Ұлтанның беріктігін тексеріп көрді, бірақ одан бетер жыртылып қалды. Сағат тоғызға он бес минут қалғанда, Сәрсебектің маңдайынан суық тер шықты. Фатимаға бармай қалу ойына да келмеді.
Ал бармау деген, біріншіден, ұят, масқара! Екіншіден, өз бақытын өзі басқа тебумен барабар. Фатима содан соң енді қайтып Сәрсебекті адам санатына қоса ма?
Проблеманы шешу әрекеттері
Сәрсебек көшенің арғы бетіндегі етік жамайтын будкаға қарады, бірақ ол жабық тұрды. Жыртық ұлтанды сыммен түйреп алмақшы болып, сым іздеді, бірақ ол да табылмады. Амалсыздан осы туфлимен баруға бел буды. Ол троллейбусқа отырып, университетке жол тартты.
Сәрсебек троллейбусқа келіп отырды. Адам көп екен, туфлиінің қамымен жүрегі зырқылдап, әрең мінді. Алға қарай жылжуға батылы жетпей, шиқанын қорыған адамдай кібіртіктеп, сол арада теріс қарай бұрылып тұрды.
Университет аялдамасына жеткенде, Сәрсебек троллейбустан түсуге ұмтылды. Бірақ көп жолаушы лап қойып, оны қысып тастады. Ол адамдарды қаға-соға өтуге тырысты, бірақ туфлиі жапыр-жұмыр көп аяқтың қыспағына түскенде, ұлтаны түсіп қалды.
Кондуктор "Университет аялдамасы!" деп хабарлағанда, Сәрсебек қалай жеткенін байқамай қалыпты. Ол троллейбустан түсіп, аялдамада сілейіп тұрып қалды, себебі ұлтаны түскір салпылдап бөлек жатты.
Мас адамның туфлиімен байланысты оқиға
Сәрсебек аялдамада сілейіп тұрып қалды. Университет үйі көрініп тұрды, би музыкасының үні естілді. Ол не істерін білмей, скамейкаға отырды. Скамейкада бір мас жігіт сұлап жатты. Сәрсебек оның аяғындағы әдемі қара туфлиге көз тастады.
Сәрсебек мас жігітті оятып көрді, бірақ ол оянбады. Сонда ол блокнотынан бір парақ жұлып алып, өз адресін жазып, мас жігіттің қалтасына салды. Содан кейін мас жігіттің бір туфлиін шешіп алып, оған өз туфлиін кигізді. Екінші аяқты ауыстырып үлгермеді, троллейбус келіп қалды.
Троллейбустан үш еркек түсіп, мас жігітті таныды. Олар оны оятып, сүйрелеп алып кетті. Сөйтіп, Сәрсебектің бүтін туфлиі мас жігіттің аяғында кетті, ал өзінде жыртық туфли мен мас жігіттің бір туфлиі қалды.
Нағыз қызық енді болды: Мастың қалған туфлидің түсі қара да, Сәрсебектің өз туфлиінің түсі сары. Екі аяқта фасоны, түр-түсі екі басқа туфли. Бейне бір цирктің дарақышысы секілді.
Екі түрлі туфлимен жатақханаға қайту
Сәрсебек қапаланып, өз сиқына өзі күлді. Ол троллейбусқа отыруға ұялып, жатақханаға жаяу қайтты. Жұрт жаңа жылды дуылдасып қарсы алып жатқанда, Сәрсебек төсегінде ұйықтап жатты.
Сәрсебек қапаланып отыр, өз сиқына өзі жымыңдап күледі. Басқа істейтін лаж жоқ енді ол жатақханаға жаяулап қайтып келе жатыр. Троллейбусқа отыруға ұрттан ұялады.
Он шақты күннен кейін, бір күні кешке біреу есікті қақты. Бөлмеге ашаң жүзді орыс жігіті кірді. Ол жымия күліп: "Сынар туфли іздеп жүрмін", - деді. Бұл мас жігіттің туфлиін іздеп келген адам еді.
Сөйтіп, Сәрсебектің Фатимамен кездесуі болмай қалды, бірақ оның басынан өткен оқиға жатақханадағы жолдастарына күлкілі әңгіме болып айтылып жүрді.