Хат (Соқпақбаев)
Өте қысқа мазмұны
Кеңес дәуірі кезіндегі қала, қыс мезгілі. Мектеп оқушысы Шолпан өзі ұнататын сыныптасы Қалимен мұз айдынына баруға келісіп, оны театр алдында күтті.
Қали келмей қойып, ашуланған қыз үйге қайтып, оған ренішті хат жазды. Ертеңіне ол мектепке әдейі әдеміленіп, хатты беруге дайындалды. Бірақ мектептен Қалидың жол апатына ұшырағанын естіді.
Шолпанның жүрегі ине сұғып алғандай шаншып кетті. «Қашан?» — «Кеше. Калинин көшесінен жүгіріп өте бергенде, тайғанап жығылып, кірпіш тиеген машинаның астына түсіп қалыпты.» Шолпанның бойы тітіреп кетті.
Шолпан оқушылармен бірге ауруханаға барды. Қали хат жолдап, кездесе алмағанына кешірім сұрады. Бұған қуанып, жігерленген Шолпан бұрынғы ашулы хатын беруден біржолата бас тартты.
Егжей-тегжейлі мазмұндама
Мазмұндаманың тарауларға бөлінуі — шартты.
Шолпан күткен кездесуге Қали келмей қалды
Шолпан мен Қали балалар театрының алдында сағат үште кездесуге уәделесті. Олар сол жерден троллейбусқа отырып, Мәдениет және демалыс паркіндегі мұз айдынына бармақ болды. Шолпан уәделі жерге он минуттай бұрын келді, бірақ Қали көрінбеді.
Уәделі жерге Шолпан он минуттай бұрын келді. Қали байқалмайды. Қазір кеп қалар деген үмітпен ол тротуардан былайырақ шығып, күтіп тұрды. Екі жаққа кезек көз тастап, мазасызданып тұр.
Бұл Шолпанның өзі ұнататын баламен тұңғыш рет жолығысуы еді. Ол күткен сайын мазасызданып, көшеден өтіп бара жатқан жұрттың бәрі оның күтіп тұрғанын біліп қойғандай сезінді. Кенеттен оның сыныптасы Әріпбай кездесіп, оны мазақтап, кімді күтіп тұрғанын білетінін айтты.
Ашуланған Шолпан Қалиға хат жазды
Сағат үштен жиырма минут өтсе де, Қали келмеді. Ызаға булыққан Шолпан троллейбусқа қарай жүгіріп, үйіне қайтты. Ол айдынға бармай, үйге сыздап келді. Пальтосын шешіп, коньки салынған чемоданы мен малақайын төсек үстіне лақтырып тастады.
Шолпан столға отырып, ашуын қағазға түсіріп, Қалиға хат жаза бастады. Хатында ол Қалиды келіспей қалғаны үшін айыптап, оның адамшылығы шамалы екенін айтты. Хатты үш бұрыштап бүктеп, сыртына қарлығаштың суретін салды.
«Қали! Сен мені мазақ еткің келе ме? Уәделескен соң неге келмейсің! Осынын жата ма адамшылыққа! Мен саған айдынға барайық деп жалынған жоқпын ғой! Барайық деген өзің болатынсың. Біреуді келемеж етіп, алдауға сенің қандай қақың бар!»
Қалидың апатқа ұшырағаны туралы хабар
Ертеңіне Шолпан мектепке өзі ұнататын тәуір киімдерін киіп, шашын ұқыптап тарап келді. Ол Қалиға деген ашуын білдіріп, хатын тапсырмақ болды. Бірақ класқа кірген бетте оқушылар Шолпанды қоршап алып, Қалиды машина басып кеткенін айтты.
Шолпан бұл хабарды естігенде жүрегі шаншып кетті. Оқушылар Қалидың Калинин көшесінен өтіп бара жатқанда тайғанап жығылып, кірпіш тиеген машинаның астына түсіп қалғанын айтты. Шолпанның бойы тітіреп, ішінде Қалиға деген ыстық аяныш сезімі оянды.
Ішінде Қалиға деген ыстық бір аяныш сезімі лап етіп, сабақтан тарағанша жанын жай тапқызбады. Сабақ соңынан бір топ бала класс оқушыларының атынан Қалидың денсаулығын білмек боп, ауруханаға келді.
Шолпан да сыныптастарымен бірге ауруханаға барды. Ол Қалиға жазған хатын әлі қалтасында сақтап жүрген еді.
Ауруханаға барып, Қалидың хатын алу
Ауруханада кезекші сестра балаларға Қалидың жарасы онша ауыр емес екенін, аяғы сынбағанын, тек сан еті бөлініп, ортан жілігінің басы шатынап жарылғанын айтты. Балалар Қалиға хат жазып, сәлем жолдады.
Кезекші сестра қайта шығып, Қалидың көп рақмет айтқанын жеткізді. Сонымен қатар ол Шолпанға Қалидан хат әкелді. Бұл жағдай Шолпанды балалардың алдында ыңғайсыз халге түсірді.
Шолпан хатты оқыды. Онда Қали кешегі кездесуге келе алмағанының себебін түсіндіріпті. Ол үйде бір жұмыспен бөгеліп қалып, кешіккен соң Шолпан күтіп қалған шығар деп асығып келе жатқанда, апатқа ұшырағанын жазыпты.
«Шолпан, кеше үйде бір жұмыспен бөгеліп, кешеуілдеп қалған соң сен күтіп қалған шығар деп, асығып, жүгіріп келе жатыр ем. Ойламаған жерден мынадай бақытсыздыққа ұшырап, келе алмадым. Тостырып қойғаныма кешірім ет»
Әріпбай хатты көрсетуді сұрағанда, Шолпан оны қалтасына тығып, көрсетпеді. Әріпбай хаттың мазмұнын білетінін айтқанда, Шолпан бойын билеген қуаныш сезімімен өжеттеніп: "Білсең біле бер!" деп жауап берді.
Шолпан менмендігі күшті, тәкаппар қыз. Ол ана Галя құсап, сұлу екен деп, Қалиға өзі тиісіп, қылтың мінез көрсетпейді. Қайта Қалиды іштей ұната түскен сайын бұл сырын оған жария етпеуге тырысып, оны елемегенсіп, маңғаздана бағады.