Сыйға – сый (О.Генри)
Өте қысқа мазмұны
Америка, шамамен 20 ғасыр басы. Делла мен Джим – кедей тұратын жас ерлі-зайыптылар. Рождество қарсаңында Делланың күйеуіне сыйлық алуға жинаған ақшасы бір доллар сексен жеті центтен аспады. Амал таппаған Делла өзінің ұзын әрі әдемі шашын сатып, күйеуінің ата-бабасынан қалған алтын сағатына қымбат бағалы бау сатып алды.
Кешке үйге келген Джим қысқа шашты әйелін көріп таңырқап тұрып қалды. Делла шашын сыйлық алу үшін сатқанын айтып түсіндірді. Джим әйеліне тарақтарды сыйлады, сөйтсе ол Делланың шашына лайық бағалы тарақтарды алу үшін өзінің алтын сағатын сатып жіберген екен.
Жастардың бір-біріне арнаған сыйлықтарының енді қолдануға мүмкіндігі болмады, бірақ олар бір-біріне деген махаббаттары үшін қуанды. Джим жағдайды былай түсіндірді:
Сен шашыңды сатып маған сағат бау әкелсең, мен сағатымды сатып саған мына тарақтарды әкелдім...
Толық баяндама
Баяндаманы тарауларға бөлу шартты түрде жасалған.
Делланың ақша мәселесі және шашын сату шешімі
Рождество қарсаңында жас әйел Делла өзінің барлық ақшасын санап шықты.
Бір доллар сексен жеті цент. Небары осы ғана. Оның да алпысы бір центтіктен. Әрбір цент үшін ет сататын, ине-жіп сататын, көк-азық сататындармен қанша саудаласатын еді!
Бұл сома күйеуі Джимге лайықты сыйлық сатып алуға жеткіліксіз еді. Олар кедей жас отбасы болып, сегіз доллар жалақы алатын арзан бөлмеде тұрды. Үй ішіндегі барлық заттар ескірген және тозған еді.
Бірақ, күйеуі Джеймс Юнг жұмыстан қайтып келгенде "Джим!" деп Делла мойнына асыла кеткенде, бұл ерлі-зайыпты жастардың жан байлығы үйлеріне сыймай кетуші еді.
Делла айлар бойы тырнақтап жинаған ақшасы тек бір доллар сексен жеті цент болды. Ол күйеуіне ерекше сыйлық жасағысы келді.
Биыл күйеуіне ерекше бір сыйлық жасармын деп арман етіп еді. Ешкімнің ойына келмес, ешкім таба алмас, тек Джимге ғана жарасатын, сирек кездесетін сыйлық жасамақшы да!
Шашты сату және Джимге сағат бауын сатып алу
Делла айна алдына келіп, өзінің ұзын алтын шашын тарқатып жіберді.
Бұл ерлі-зайыпты адамдардың үйінде бағасыз қымбат екі нәрсе бар еді. Біреуі Делланың шашы, енді бірі — Джимнің әкесінің әкесінен қалған алтын сағат.
Делланың шашы тізесінен төмен түсіп, оны толығымен жауып кетті.
Құлама судың толқынындай құлпырған алтын толқынға көз тоқтай алар емес. Делланың нәзік денесін түгел жауып кетті.
Ол шешімін қабылдады. Көнетоз киімін киіп, "Шаштан жасалған бұйымдар" деген жазуы бар дүкенге барды. Дүкен иесі Делланың шашын көріп, жиырма доллар төлеуге келісті.
Шашын сатқаннан кейін Делла Джимге сыйлық іздеуге кірісті. Ол платинадан жасалған сағат бауын тапты. Бұл сағат бауы Джимнің алтын сағатына өте жарасатын еді. Жиырма бір доллар төлегеннен кейін, Делланың қалтасында сексен жеті цент қалды.
Үйге оралған Делла қалған шашын бұйралап алды да, кешкі асты дайындады. Ол сағат бауын алақанына қысып алып, Джимді күтіп отырды.
Сағат жетіде Джим үйге келді. Ол есік ашып кіргенде, әйелінің қысқа шашын көріп, қатып қалды.
Джимнің үйге оралуы және қысқа шашты көрудегі шошынысы
Джимнің көздерінде ашу да, таңдану да, наразылық та жоқ еді. Ол тек әйелінен көзін аудармай, есінен танғандай қарап тұрды. Делла қорқып кетіп, орнынан атып тұрды.
Делла түсіндіре бастады: ол шашын кесіп сатып, Джимге сыйлық алғанын айтты. Шашы тез өсетінін, оған ашуланбауын өтінді. Джим әлі де сене алмай тұрды.
Сен шашыңды қырықтырып тастағансың ба? — деді Джим, өз көзімен көріп тұрса да, көңілі әлі сене алмай тұрғандай.
Джим бөлменің ішін айнала қарап шықты да, ұзын бұрымдардың енді жоқ екенін қайталап сұрады. Содан кейін ол пальтосының қалтасынан ораған бір нәрсені алып, столдың үстіне қойды.
Джим Деллаға өзін қате түсінбеуін айтты. Шашының ұзындығы не қысқалығы оның сүйіспеншілігін өзгерте алмайтынын түсіндірді. Делла орамды ашып көрді - ішінде тамаша тарақтар еді.
Бұл нағыз тасбақа тарақтары болып, Делла бұрын Бродвейдің магазинінен көріп, талай рет қызығып қараған еді. Енді сол тарақтар қолында тұр, бірақ басында шашы жоқ еді.
Сыйлықтармен алмасу және шынайы сыйлық туралы қорытынды
Делла тарақтарды кеудесіне басып, жылап жіберді. Содан кейін жымиып, шашы тез өсетінін айтты. Ол Джимге өзінің әкелген сыйлығын көрсетті - платина сағат бауын.
Джим сағатын суырып берудің орнына диванға құлай кетіп, екі қолын басының астына қойып жымия берді. Ол Деллаға өздерінің сыйлықтары біраз уақыт жата тұратынын айтты.
Джим түсіндірді: Делла шашын сатып оған сағат бау әкелсе, ол сағатын сатып Деллаға тарақтарды әкелген екен. Екеуі де бір-біріне сыйлық жасау үшін өздерінің ең қымбат заттарын сатқан еді.
Ең қымбат сыйлықтар — адал жан, таза жүрек сыйлығы — осылардан аса алмауы керек!..